Na današnji dan – 13. mart

Na današnji dan – 13. mart

1325 – Asteci su osnovali svoju naseobinu Tenočtitlan, kasnije prestonicu Asteškog carstva, na mestu gde je današnji grad Sijudad Meksiko.
1567 – Nemački plaćenici koje je unajmila holandska vladarka Margareta od Parme ubili su 2.000 kalvinista.
1572 – U Starigradu na ostrvu Hvar umro je Petar Hektorović, autor speva „Ribanje i ribarsko prigovaranje“, izuzetno vrednog književno-istorijskog dokumenta, u kojem je Hektorović, pored autobiografskih zabeležio i dragocene etnografske podatke, kao i neke narodne lirske i epske pesme, među kojima i srpsku narodnu pesmu „Kraljević Marko i brat mu Andrijaš“. Preveo je spev „Remedia amoris“ rimskog pesnika Ovidija (Ovidius).
1781 – Engleski astronom nemačkog porekla Vilijam Heršel (William Hersćel) otkrio je sedmu planetu Sunčevog sistema, koja je kasnije nazvana Uran.
1809 – Posle neuspeha u ratu s Rusijom i Danskom 1808, oficirskom zaverom zbačen je s prestola švedski kralj Gustav IV.
1848 – Pod pritiskom demonstracija i pobune u Beču austrijski kancelar Klemens Meternih (Metternić) podneo je ostavku. Kancelar je pobegao u Veliku Britaniju, a hiljadama gnevnih Bečlija koje su opkolile dvor car Ferdinand I je obećao ustav.
1865 – Tokom Američkog građanskog rata Kongres Konfederacije, pod predsednikom DŽefersonom Dejvisom (Jefferson Devis), žestokim protivnikom ukidanja ropstva, doneo je zakon kojim je robovima dozvoljeno, u zamenu za slobodu, da budu vojnici u južnjačkoj armiji.
1881 – U atentatu u Petrogradu ubijen je ruski car Alksandar II. Atentat su izvršili članovi tajnog terorističkog udruženja „Narodna volja“.
1906 – Umrla je Suzan Entoni (Susan Anthony), začetnica i vođa pokreta za prava žena u SAD. Napisala je „Istoriju ženskog prava glasa“.
1913 – Kanbera je postala glavni grad Australije.
1928 – Posle pucanja brane „St. Frensis“, oko 60 kilometara severno od Los Anđelesa, u vodi koja je preplavila dolinu utopilo se više od 450 ljudi.
1946 – Pripadnici jugoslovenske službe Državne bezbednosti uhapsili su generala i komandanta kraljevske vojske u Drugom svetskom ratu Dragoljuba Dražu Mihailovića. Na suđenju pred Vojnim sudom u Beogradu Mihailović je osuđen na smrt zbog izdaje. Streljan je 17. jula iste godine.
1972 – Velika Britanija i Kina saglasile su se da razmene ambasadore 22 godine pošto je London priznao vladu u Pekingu; Britanci su zatvorili konzulat na Tajvanu.
1975 – Umro je Ivo Andrić, jedan od najvećih jugoslovenskih pisaca 20. veka, čije je delo donelo ugled i međunarodno priznanje jugoslovenskoj književnosti. On je jedini jugoslovenski književnik dobitnik Nobelove nagrade za književnost (1961) („Ex ponto“, „Znakovi“, „Na Drini ćuprija“, „Travnička hronika“, „Gospođica“, „Prokleta avlija“).
1990 – Sovjetski parlament izglasao je uvođenje višepartijskog sistema, nakon 72-godišnjeg monopola na vlast Komunističke partije.
1992 – U zemljotresu na istoku Turske je poginulo najmanje 570 ljudi.
1995 – U Beogradu je u 72. godini umro popularni pozorišni I filmski glumac Mija Aleksić.
1996 – U mestu Danblejn, oko 40 kilometara severno od Glazgova, naoružani čovek je u gimnastičkoj sali osnovne škole ubio 16 učenika prvog razreda, uzrasta između pet i šest godina i njihovu učiteljicu, ranio još 13 đaka i potom izvršio samoubistvo.
1998 – Predsednik Južne Koreje Kim Dae DŽong, koji je i sam bio zatvaran zbog političkih uverenja, doneo je odluku o masovnoj amnestiji koja je obuhvatila preko pet miliona osoba, od političkih zatvorenika do pijanih vozača kojima su bile oduzete vozačke dozvole.
1999 – Na Kosovu, u eksplozijama bombi u centru Podujeva i na pijaci u Kosovskoj Mitrovici poginulo je šestoro i ranjeno više od 50 ljudi, a u napadima oružane formacije kosovskih Albanaca „Oslobodilačka vojska Kosova“ kod Vučitrna poginula su dva pripadnika Vojske Jugoslavije.
2002 – Vlada Angole je proglasila jednostrano primirje u 27-godišnjem građanskom ratu sa pobunjenicima-pripadnicima Nacionalne Unije za nezavisnost Angole (UNITA).
2004 – Umro je austrijski kardinal Franc Kenig (Franz Koenig), poznat po zalugama u povezivanju vera. On je godinama radio na uspostavljanju veza između Vatikana i komunističkih država. Na njegovu inicijativu 1964. godine osnovana je Fondacija „Pro orijente“, koja se bavi dijalogom između rimokatoličke i pravoslavne crkve.
2012 – U saobraćajnoj nesreći u tunelu Sijera u Švajcarskoj poginulo je 28 osoba, uključujući 22 dece. U autobusu, koji je udario u betonski zid tunela, bilo je 52 dece iz Belgije, koja su se vraćala kući posle zimskog odmora.
2013 – Za novog papu izabran je Argentinac Horhe Mario Bergoljo, koji je izabrao ime papa Franja. Novi poglavar Rimokatoličke crkve izabran je posle povlčenja Benedikt Šesnaeso s dužnosti 28. februara.