Na današnji dan – 2. maj

Na današnji dan – 2. maj

1519 – Umro je Leonardo da Vinči (Vinci), italijanski vajar, naučnik i slikar, „uomo universale“ italijanske renesanse kojeg istoričari umetnosti svrstavaju u najveće genije ljudskog roda. Njegova dela „Mona Liza“ i „Poslednja večera“ spadaju među najčuvenije slike na svetu. „Traktat o slikarstvu“ (u prevodu objavljen u Beogradu 1953) koji sadrži njegova zapažanja, zaključke i pouke o slikanju, perspektivi, svetlosti i boji, značajan je doprinos nauci o umetnosti.
1567 – Umro je dubrovački renesansni pesnik i dramski pisac Marin Držić, autor „Dundo Maroja“ i „Novele od Stanca“.
1660 – Rođen je Pjetro Alesandro Gaspare Skarlati (Pietro Alešandro, Scarlatti), italijanski kompozitor opera i crkvenih kompozicija.
1729 – Rođena je ruska carica nemačkog porekla Katarina II Aleksejevna (Katarina Velika). Caricom ju je 1762. proglasila dvorska garda nakon što je u zaveri ubijen njen muž Petar III. Pod uticajem francuskih prosvetitelja Voltera (Voltaire) i Didroa (Diderot), sprovela je značajne reforme ruskog društva u duhu prosvećenog apsolutizma.
1852 – Rođen je srpski novinar, pisac i političar Pera Todorović, jedan od osnivača Narodne radikalne stranke.
1857 – Umro je francuski pisac Alfred de Mise (Mušet) („Noći“, „Pismo Lamartinu“, „Ispovest jednog deteta ovog veka“).
1860 – U Budimpešti je rođen Teodor Hercl (Theodor Herzl) vođa i osnivač cionističkog pokreta, autor dela „Jevrejska država“ (1896).
1885 – Belgijski kralj Leopold II proglasio se kraljem nove Slobodne države Kongo.
1892 – Rođen je nemački pilot Manfred fon Rihthofen (von Rićthofen), „Crveni baron“, najslavniji nemački avijatičar u Prvom svetskom ratu. Tokom rata oborio je više od 80 aviona. Poginuo je u jednoj od vazdušnih bitaka u aprilu 1918.
1892 – Umro je nemački hemičar August Vilhelm fon Hofman (Wilhelm von Hofmann), osnivač moderne industrije anilinskih boja iz katrana kamenog uglja.
1903 – Rođen je američki pedijatar Bendžamin Meklejn Spok (Benjamin McLane Spock), autor bestselera „Saveti zdravog razuma o odgajanju beba i dece“ (1946).
1904 – Rođen je američki pevač i filmski glumac Hari Lilis „Bing“ Krozbi (Harry Lillis, Crosby), rekorder po broju snimljenih ploča, dobitnik Oskara za film „Idući svojim putem“.
1933 – Nemački kancelar Adolf Hitler je ukinuo sindikate.
1945 – Sovjetske trupe osvojile su Berlin u Drugom svetskom ratu.
1951 – Savet Evrope prihvatio je Nemačku kao punopravnog člana.
1953 – Kralj Husein zvanično je postao kralj Jordana. U Iraku, kralj Fejsal II preuzeo je vlast.
1957 – Umro je američki političar, senator Džozef Mekarti (Joseph Mčarthy), vođa antikomunističke kampanje u SAD početkom pedesetih godina.
1960 – Izvršena je smrtna kazna nad Amerikancem Kerilom Česmenom (Caryl Ćešman), osuđenom za otmicu i silovanje. Čekajući izvršenje presude, koje je osam puta odlagano zahvaljujući upornoj i veštoj odbrani, u zatvoru je napisao tri knjige koje su postale bestseleri.
1965 – Stavljen je u upotrebu prvi komunikacioni satelit za prenos televizijske slike.
1967 – U Stokholmu je počeo da radi međunarodni sud za ratne zločine Bertranda Rasela (Rušel), koji je kasnije presudio da su SAD krive za agresiju na Vijetnam.
1990 – Afrički nacionalni kongres Nelsona Mandele i vlada Južne Afrike otpočeli su razgovore u Kejptaunu o okončanju vlasti bele manjine u toj zemlji. Istog dana 1994. Mandela i njegov Afrički nacionalni kongres pobedili su na izborima u Južnoj Africi.
1993 – U Atini, predsednik Republike Srpske Radovan Karadžić potpisao je Vens-Ovenov mirovni plan za Bosnu pod uslovom da ga prihvati Skupština RS. Skupština je kasnije odbacila plan, ocenivši da su mape razgraničenja s bosanskim Muslimanima i Hrvatima krajnje nepovoljne za Srbe u Bosni, a bosanski rat je nastavljen.
1995 – Šest osoba je poginulo, a 176 ranjeno kada su projektili krajiških Srba pogodili centar Zagreba.
1999 – Avijacija NATO-a, u napadima na SR Jugoslaviju, upotrebila je grafitne bombe koje su izazvale raspad elektroenergetskog sistema u Srbiji. Oko 70 odsto teritorije Srbije ostalo je u mraku.
2000 – U Sijera Leoneu pobunjenici Ujedinjenog revolucionarnog fronta zarobili su 500 pripadnika mirovnih snaga UN. Zatvorenici su u narednom periodu puštani u manjim grupama, a 15. jula, nakon vojne intervencije mirovnih snaga, konačno su svi oslobođeni.
2003 – Američki predsednik Džordž Buš saopštio je da je glavni deo borbenih operacija u Iraku završen, čime je zvanično okončan rat u Iraku.
2004 – Milorad Luković Legija, bivši komandant Jedinica za specijalne operacije (JSO) i prvooptuzeni za ubistvo srpskog premijera Zorana Đinđića, predao se beogradskoj policiji nakon 14 meseci skrivanja. Za organizovanje ubistva premijera Legija je osuđen na 40 godina zatvora, a na istu kaznu osuđen je i neposredni izvršilac ubistva, bivši Legijin zamenik Zvezdan Jovanović.
2011 – Grupa američkih komandosa ubila je u gradu Abotabatu u Pakistanu Osamu Bin Ladena, vođu terorističke organizacije Al Kaida i organizatora terorističkih napada 11. septembra 2001. u SAD, koji su doveli do rata u Avganistanu i kasnije u Iraku.