Na današnji dan – 23. avgust

Na današnji dan – 23. avgust

1305 – U Londonu je obešen Vilijam Volas, vođa Škota u borbi protiv Engleske.
1514 – Turski sultan Selim I pobedio je u bici kod Čaldirana persijskog šaha Ismaila, potom je osvojio Siriju (1516).
1754 – Rođen je Luj XVI (Louis), francuski kralj od 1774. Nakon izbijanja Francuske revolucije 1789. doveden je sa porodicom iz Versaja u Pariz. Septembra 1792. Žirondinski konvent svrgnuo ga je sa prestola, decembra je osuđen na smrt pod optužbom za izdaju, i januara 1793. pogubljen giljotinom.
1775 – Kralj Engleske Džordž II (George) proglasio je američke koloniste koji su aprila počeli borbe za nezavisnost američkih država, pobunjenicima i unajmio 20.000 nemačkih plaćenika da se obračunaju s njima. Američki rat za nezavisnost završen je pobedom kolonija 1783.
1821 – Meksiko je proglasio nezavisnost od Španije.
1839 – Na početku Opijumskog rata s Kinom, Velika Britanija je zauzela Hongkong.
1863 – Umro je glumac Mihail Semjonovič Ščepkin, najznačajniji umetnik tadašnjeg ruskog i svetskog pozorišta, i uzor generacijama glumaca.
1864 – Rođen je grčki državnik Elefterios Venizelos (Eleutherios). Kao premijer (1910-33) reformisao je radničko I agrarno zakonodavstvo i reorganizovao kopnenu armiju i ratnu mornaricu. Sklopio je Balkanski savez i ušao u Prvi balkanski rat protiv Turske 1912.
1912 – Rođen je američki filmski glumac, režiser i baletski igrač Džin Keli, jedan od najznačajnijih u istoriji mjuzikla. Uspešno je spajao klasični balet s modernom igrom („Amerikanac u Parizu“, „Ples na kiši“, „Poziv na igru“ i „Helo, Doli!“).
1914 – Japan je objavio rat Nemačkoj u Prvom svetskom ratu.
1926 – Umro je američki glumac italijanskog porekla Rudolf Valentino, najpopularnija filmska zvezda početkom 20. veka. Njegova iznenadna smrt u 31. godini izazvala je masovnu histeriju, posebno žena. Proslavio se u nemim filmovima ulogama zavodnika, stekavši milione obožavateljki („Četiri jahača apokalipse“, „Dama s kamelijama“, „Šeik“, „Šeikov sin“, „Krv i pesak“, „Mladi radža“).
1939 – Ministri inostranih poslova Joahim fon Ribentrop (Joaćim von Ribbentrop) i Vjačeslav Mihajlovič Molotov potpisali su u Moskvi sporazum Nemačke i ŠSR o nenapadanju, kojim je Hitleru otvoren put da napadne Poljsku.
1942 – Počela je bitka za Staljingrad, najveća bitka u Drugom svetskom ratu. Završena je 2. februara 1943. katastrofalnim porazom Nemaca i njihovih saveznika sto je bila prekretnica Drugog svetskog rata na evropskom ratištu.
1944 – Savezničke trupe su u Drugom svetskom ratu oslobodile francuski grad Marsej.
1944 – Rumunija je, u Drugom svetskom ratu, raskinula savezništvo s Hitlerovom Nemačkom i pridružila se Saveznicima. Kralj Mihail I objavio je rat Nemačkoj i naredio da se uhapsi pronacistički lider Jon Antonesku (Ion Antonescu).
1945 – Privremena Narodna skupština Demokratske Federativne Jugoslavije donela je Zakon o agrarnoj reformi i kolonizaciji, kojim je oduzet „višak“ zemlje i poljoprivredne imovine seljacima, crkvama i manastirima, i tzv. nezemljoradnicima.
1962 – Američki telekomunikacioni satelit „Telstar“ emitovao je prvi televizijski prenos između SAD i Evrope.
1973 – Pljačkaš banke u Stokholmu uzeo je četvoro ljudi za taoce. Tokom šest dramatičnih dana između pljačkaša I zarobljenika razvilo se prijateljstvo koje je kasnije opisano I analizirano kao „Stokholmski sindrom“.
1979 – Prvak Boljšoj baleta Aleksandar Godunov zatražio je I dobio politički azil u SAD.
1989 – Umro je srpski vajar Nebojša Mitrić koji je na reljefima ovekovečio mnoge glumce i znamenite ličnosti. Njegovo poslednje delo je krst na hramu Svetog Save na Vračarskom platou u Beogradu.
1990 – Sovjetska republika Jermenija objavila je nezavisnost, a Estonija počela pregovore o odvajanju od SSSR-a.
1992 – Oko 200 mladih neonacista je pred stotinama oduševljenih pristalica napalo hostel za izbeglice u nemačkom gradu Rostoku I sukobilo se s policijom.
1996 – Ministri inostranih poslova Milan Milutinović i Mate Granić potpisali su u Beogradu sporazum o normalizaciji odnosa SR Jugoslavije i Hrvatske. Prethodio je susret predsednika Srbije i Hrvatske Slobodana Miloševića i Franje Tuđmana, 7. avgusta u Atini.
1996 – U Beogradu je otvorena kancelarija za vezu haškog Međunarodnog suda za ratne zločine počinjene na prostoru Jugoslavije. Kancelarija je otvorena na osnovu sporazuma koji su SRJ i UN, posle višemesečnih pregovora, potpisale u Njujorku.
1999 – Ruski kosmonaut Sergej Avdejev postavio je, sa 712 dana u svemirskoj stanici „Mir“, novi rekord u neprekidnom boravku u svemiru.
1999 – Umro je kralj Maroka Hasan Drugi.
2000 – Avion „erbas A320“ kompanije „Galf er“ sa 135 putnika I osam članova posade srušio se u Zaliv, kod obale Bahreina. Uzrok pada bio je požar u jednom od motora. U udesu nije bilo preživelih.
2001 – Japanski sud doneo je odluku da država plati 375.000 dolara odštete petnaestorici Korejanaca koji su po završetku Drugog svetskog preživeli eksploziju na japanskom brodu.
2003 – Džon Gogan (John Geoghan), raščinjeni bostonski sveštenik i centralna figura u seks-skandalu koji je potresao Katoličku crkvu, prebijen je na smrt u zatvoru gde je bio od 2002, kada je osuđen zbog seksualnog zlostavljanja maloletnika.
2009 – Umro je legendarni austrijski skijaš Toni Sajler (Anton Engelbert „Toni“ Sailer) koji je na zimskim Olimpijskim igrama 1956. osvojio zlatne medalje u sve tri discipline – spustu, slalomu I veleslalomu.