Na današnji dan – 14. novembar
565 – Umro je romejski (vizantijski) car Justinijan I Veliki koji je po dolasku na presto 527. težio da obnovi Rimsko carstvo sa sedištem u Carigradu. Pokorio je 534. Vandale u severnoj Africi, 555. Ostrogote u Italiji i osvojio deo Španije. Po njegovom nalogu pripremljen je zbornik „Corpus juris civilis“ u kojem je kodifikovno rimsko pravo. Sagradio je baziliku Sveta Sofija u Carigradu (532-37) koja je 1453. pretvorena u džamiju (Aja Sofija), a od 1934. je muzej.
1533 – Španski osvajači pod komandom Fransiska Pisara (Francisco Pizarro) zauzeli su grad Kusko, prestonicu carstva Inka, na teritoriji današnjeg Perua.
1770 – Škotski istraživač Džejms Brus (James Bruce) je otkrio da je izvorište Plavog Nila u jezeru Tana u severozapadnoj Etiopiji.
1840 – Rođen je francuski slikar Klod Mone (Claude Monet), jedan od osnivača impresionizma. Po njegovoj slici „Impresija, izlazak sunca“, izloženoj 1874. u Parizu, nazvan je ceo slikarski pravac, koji će imati veliki uticaj na razvoj likovnog stvaralaštva.
1847 – U Švajcarskoj je izbio građanski rat između snaga Švajcarske konfederacije i sedam katoličkih kantona (Zonderbund), koji je okončan krajem istog meseca porazom Zonderbunda.
1863 – Rođen je belgijski hemičar Leo Bakeland (Baekeland), koji je postupkom kondenzacije formaldehida i fenola pronašao čvrstu plastičnu masu bakelit.
1889 – Rođen je indijski državnik Džavaharlal Nehru (Jawaharlal), prvi premijer Indije nakon sticanja nezavisnosti (1947-64), jedan od osnivača i istaknuti lider Pokreta nesvrstanih zemalja.
1891 – Rođen je kanadski fiziolog Frederik Grant Banting (Frederick), koji je s Čarlsom Bestom (Charles) 1921. Izolovao insulin. Godine 1923. podelio je Nobelovu nagradu za medicinu s Džonom Meklaudom (John Macleod), profesorom koji je nadgledao njihov rad. Smatrajući da je Best neuporedivo zaslužniji od Meklauda, svoju nagradu je podelio s njim.
1910 – Kapetan Eugen Elaj (Eugene Ely) uzleteo je prvi put u istoriji vazduhopolovstva sa palube broda „Birmingem“ usidrenog u američkoj luci Hempton Rouds.
1918 – Tomaš Masarik (Tomas Masaryk) je izabran za prvog predsednika Čehoslovačke.
1935 – Rođen je jordanski kralj Husein (Hušein), koji je u 18. godini nasledio oca, svrgnutog kralja Talala. Godine 1956. otkazao je britansko-jordanski ugovor iz 1948, nakon čega su Britanci napustili Jordan. U ratu sa Izraelom u junu 1967. borio se na strani Egipta, ali su njegove vojne snage 1970. likvidirale oružane formacije Palestinskog oslobodilačkog pokreta u Jordanu.
1946 – U Argentini je umro Manuel de Falja (Falla), jedan od najznačajnijih španskih kompozitora i pijanista 20. veka, koji je u svoje delo uspešno ukomponovao andaluzijsku i kastiljansku narodnu muziku („Noći u španskim vrtovima“, „Sedam španskih narodnih pesama“, baleti „Ljubav čarobnica“, „Trorogi šešir“).
1979 – U zemljotresu u provinciji Korasan na istoku Irana poginulo je najmanje 385 ljudi.
1983 – Prve američke krstareće rakete stigle su u britansku vazdušnu bazu Grinhem Komon, uprkos protestima pacifista.
1984 – U Los Anđelosu je uhapšen hrvatski ratni zločinac Andrija Artuković, ministar unutrašnjih poslova Nezavisne Države Hrvatske u Drugom svetskom ratu. U SAD je pobegao 1948. ali su američke vlasti uporno dobijale da ispune jugoslovenski zahtev za ekstradiciju. Izručen je 12. februara 1986, a u maju iste godine osuđen je na smrt. Umro je u zatvoru 1989.
1988 – Palestinsko nacionalno veće prihvatilo je rezoluciju 242 UN, a time i novu političku strategiju koja podrazumeva priznavanje države Izrael, mirovne pregovore o Bliskom istoku i odbacivanje terorizma.
1989 – Crnački nacionalni pokret SWAPO izvojevao je ubedljivu pobedu na prvim izborima u Namibiji.
1991 – Kambodžanski princ Norodom Sihanuk vratio se u zemlju nakon 13 godina izgnanstva.
1994 – U tropskoj oluji „Gordon“ na Haitiju poginulo je najmanje 829 ljudi.
1999 – Stupile su na snagu sankcije UN protiv Avganistana donate zbog odbijanja avganistanskih vlasti da izruče Osamu bin Ladena, koji je, prema tvrdnjama SAD, glavni organizator bombaških napada na
američke ambasade u Keniji i Tanzaniji.
2000 – Na konferenciji Pakta za stabilnost jugoistočne Evrope, koja je prvi put održana u Beogradu, SR Jugoslaviji obećana je pomoć od pola milijarde evra.
2001 – Pet država naslednica bivše SFRJ postigle su dogovor o početku priprema za preraspodelu 74,5 miliona dolara u zlatu, što bi bila prva tranša ukupne zaostavštine od oko dve milijarde dolara.
2003 – Kralj Svazilenda – Msvati III prihvatio je formalno novi Ustav po kojem se sva vlast nalazi u rukama kralja.
2007 – Umro je Ajra Levin (Ira) autor bestselera „Rozmarina beba“ i „Momci iz Brazila“, po kojima su snimljeni uspešni filmovi. Tokom duge karijere Levin je pisao i za televiziju i za Brodvej.
Leave A Comment