Na današnji dan – 22. septembar
1241 – Ubijen je Sturulson Snori (Snorri), najznačajniji pisac stare islandske književnosti, autor dela „Snorra Edda“ koje sadrži legende iz drevne severnjačke mitologije i „Orbis terrarum“, sage o norveškim mitskim počecima. Smatra se da je ubistvo naručio norveški kralj Hakon VI iz političkih razloga.
1499 – Mirom u Bazelu okončan je Švapski rat između Švajcarske lige i nemačkog kralja Maksimilijana I (Maximilian), a Švajcarska je stekla nezavisnost.
1735 – Robert Volpol (Walpole) postao je prvi britanski premijer koji se uselio u rezidenciju u Dauning stritu broj 10 u Londonu.
1789 – Rusko-austrijske snage pod komandom ruskog vojskovođe Aleksandra Suvorova nanele su težak poraz Turcima u bici kod Rimnika.
1791 – Rođen je engleski fizičar i hemičar Majkl Faradej (Michael Faraday), koji je 1831. otkrio zakon elektromagnetske indukcije, a 1833. dva osnovna zakona elektrolize.
1792 – Dan posle obaranja monarhije, Francuska je proglašena republikom i na snagu je stupio novi kalendar, kojim je za početak računanja nove ere uzet jesenji ekvinocij – 23. septembar 1792.
1862 – Oto fon Bizmark (Otto von Bismarck) postao je pruski kancelar. Pod geslom „krv i gvožđe“ ujedinio je 25 nemačkih država u Nemačko Carstvo, osnovano 1871. sa Vilhelmom Hoencolernom (Wilhelm Hohenzollern) kao carem.
1862 – Predsednik SAD Abraham Linkoln (Abraham Lincoln) objavio je dekret prema kojem svi američki robovi postaju slobodni građani od 1. januara 1863.
1882 – Umrla je srpska slikarka Katarina Ivanović, prva žena član Srpskog učenog društva. Slikala je portrete, istorijske žanr-kompozicije i vrlo uspešne mrtve prirode. Neke njene slike su među najboljima u srpskom klasicizmu, poput „Portreta knjeginje Perside Karađorđević“, „Autoportreta“, „Korpe s grožđem“.
1885 – Rođen je američki filmski režiser i glumac austrijskog porekla Erih fon Štrohajm (Erić von Stroheim), jedan od najvećih režisera nemog filma („Kraljica Keli“, „Velika iluzija“, „Nestali iz Sent-Ažila“, „Bulevar sumraka“).
1918 – Rođen je meksički violinista poreklom poljski Jevrejin Henrik Šering (Henryk Szeryng), jedan od najvećih majstora violine 20. veka. Emigrirao je kada je nacistička Nemačka 1939. Napala Poljsku i do 1945. u Londonu je bio oficir za vezu poljske izbegličke vlade i prevodilac premijera, generala Vladislava Sikorskog. Od 1945. je profesor na Muzičkom fakultetu u Meksiku.
1923 – U Ljubljani je održana skupština feminističkih društava Kraljevine Jugoslavije na kojoj je osnovana Feministička alijansa (kasnije Alijansa ženskih pokreta Jugoslavije).
1934 – U eksploziji u rudniku Gresford u Velsu poginulo je više od 260 rudara.
1940 – Japanske trupe ušle su u Drugom svetskom ratu u Francusku Indokinu.
1949 – Vlade SAD, Velike Britanije i Kanade saopštile su da je SSSR izveo prvu eksploziju atomske bombe 29. avgusta 1949.
1955 – U Velikoj Britaniji je počela da radi komercijalna televizija. Prvi plaćeni oglas bila je reklama za pastu za zube.
1960 – Proglašena je nezavisnost afričke države Mali (bivši Francuski Sudan) sa predsednikom Modibom Keitom.
1974 – U uraganu u centralnoameričkoj državi Honduras poginulo je oko 5.000 ljudi.
1980 – Kopnene snage Iraka ušle su u Iran sa namerom da preuzmu kontrolu nad Šat-el-Arabom, čime je iračko-iranski sukob prerastao u pravi rat, koji je trajao narednih osam godina.
1985 – Francuski premijer Loran Fabijis (Laurent Fabius) priznao je da su francuski tajni agenti, na osnovu naređenja vlade, potopili u Novom Zelandu brod organizacije „Grinpis“, „Dugin ratnik“. „Grinpis“ je vodio kampanju protiv francuskih nuklearnih proba.
1989 – Umro je američki pevač Irvin Berlin (Irving), autor više od 1.000 šlagera. Njegova pesma „White Christmas“ iz filma „Holiday Inn“ (1942) ubraja se i danas u bestselere američkog muzičkog tržišta.
1992 – SAD su uputile zahtev generalnom sekretaru UN da se formira komisija za ispitivanje ratnih zločina u Jugoslaviji. U priloženom izveštaju, rukovodstva Srbije i Jugoslovenske narodne armije, kao i srpske oružane snage u Hrvatskoj i BiH, optuženi su za teške zločine počinjene tokom 15 meseci rata u bivšoj Jugoslaviji.
1993 – U jeku jedne od najvećih inflacija zabeleženih u svetu, SR Jugoslavija je donela zakon o denominaciji nacionalne valute, prema kojem je od 1. oktobra milion dinara vredelo jedan dinar.
1998 – Na planini Ćićevici obnovljene su borbe između srpskih snaga bezbednosti i kosovskih Albanaca, a ministar pravde u Vladi Srbije Dragoljub Janković saopštio je da su protiv 178 kosovskih Albanaca podignute optuznice zbog terorizma, da je pod istragom 927, a u pritvoru 538 Albanaca sa Kosova.
2001 – Umro je Isak Štern, jedan od najvećih violinista dvadesetog veka. Poznat je i po tome što je spasao Karnegi Hol od propasti 60-tih godina prošlog veka.
2001 – SAD su ukinule sankcije Indiji i Pakistanu, uvedene 1998, kada su te dve zemlje izvršile nuklearne probe.
2007 – Umro je Marsel Marso (Marcel Marceau) francuski pantomimičar, koji se proslavio svojim likom Bipom. Poznat kao Čarsli Čaplin pantomime, Marso je bio inspirisan glumcima ere nemog filma, a širom sveta postao je poznat 1947. po liku klovna belog lica, u poluveru i sa šeširom.
2010 – Umro je američki pevač Edi Fišer (Eddie Fisher) jedan od najpopularnijih izvođača 1950-ih godina u svetu. Među njegovim najuspešnijim pesmama su „Thinking of you“, „Any Time“ i „Oh, My Pa-pa“.
Leave A Comment