Na današnji dan – 6. novembar

Na današnji dan – 6. novembar

1632 – Švedski kralj Gustav II Adolf (Gustaf), veliki vojskovođa i vojni reformator, poginuo je u Tridesetogodišnjem ratu u bici kod Licena, u kojoj je njegova vojska potukla snage Protivreformacije pod komandom generala Valenštajna (Wallenstein).
1661 – Rođen je španski kralj Karlos II (Carlos), poslednji monarh iz dinastije španskih Habsburga (1665-1700). Posle njegove smrti počeo je Rat za špansko nasleđe (1701-14). Pošto nije imao muškog potomka, za naslednika je odredio Filipa Anžujskog, unuka Luja XIV i osnivača burbonske dinastije u Španiji koji je kao Filip V stupio na presto nakon Utrehtskog mira 1714.
1771 – Rođen je nemački izdavač i štampar Alojz Zenefelder (Alois Senefelder), koji je 1796. pronašao hemijski postupak štampanja, autografiju i litografiju, a 1826. litografiju u vise boja. Napisao je „Udžbenik litografije“.
1787 – Rođen je Vuk Stefanović Karadžić, reformator srpskog jezika i pravopisa. Izdao je više zbirki narodnih pesama I pripovedaka, prvu srpsku gramatiku („Pismenica“) i rečnik (1818). Uređivao je almanah „Danica“ i nastojao da Evropu upozna sa srpskim narodnim blagom. Borio se protiv samovlašća kneza Miloša Obrenovića i jakog fronta protivnika reforme jezika. Umro je u Beču 1864, a njegovi posmrtni ostaci su 1897. preneti iz Beča u Beograd i sahranjeni uz Dositeja Obradovića ispred Saborne crkve u Beogradu.
1814 – Rođen je belgijski proizvođač duvačkih instrumenata Adolf Saks (Adolphe Sax), koji je 1840. izumeo muzički instrument nazvan po njemu saksofon.
1860 – Za predsednika SAD izabran je Abraham Linkoln (Lincoln), koji je u januaru 1863. proglasio oslobađanje američkih robova. Tokom njegovog mandata vođen je Američki građanski rat (1861-65) u kojem je Unija severnih država pobedila robovlasnički Jug. Šest dana po završetku rata ubijen je u pozorišnoj loži u atentatu koji je izvršio glumac J.W. But (Booth).
1861 – Rođen je kanadski trener Džejms Nejsmit (James Naismith), koji je 1891. izmislio košarku, kao dopunski sport za igrače američkog nogometa. U Evropu je stigla preko američkih vojnika, a u naše krajeve košarku je doneo izaslanik Crvenog krsta Amerikanac Vilijem Viland (William Wieland) 1923. prikazavši je na kursu za učitelje u Beogradu.
1880 – Francuski mikrobiolog Šarl Laveran (Charles), dobitnik Nobelove nagrade za medicinu 1907, otkrio je uzročnika malarije, ali nije mogao da objasni na koji način dospeva u organizam. Engleski lekar Ronald Ros (Ross) je 15 godina kasnije utvrdio da malariju prenose komarci.
1893 – U Petrogradu je umro slavni ruski kompozitor Petar Iljič Čajkovski, kojeg mnogi smatraju klasikom ruske muzike. Njegovo delo, inspirisano narodnom muzikom, bajkama i ruskom istorijom, obuhvata sve muzičke vrste, a najpoznatiji su šest simfonija, tri klavirska koncerta, opere „Evgenije Onjegin“ i „Pikova dama“, balet „Labudovo jezero“ i uvertira „Romeo i Julija“.
1911 – Predsednik Meksika je postao Fransisko Madero (Francisco),vođa revolucije protiv diktatora Porfirija Dijasa (Porfirio Diaz).
1917 – Posle pet meseci borbi, u Prvom svetskom ratu je pobedom zapadnih saveznika nad Nemcima okončana treća bitka kod belgijskog grada Ipr. Linija fronta pomerena je za nepunih deset kilometara, a poginulo je najmanje 240.000 vojnika.
1931 – Održan je antirežimski protestni skup na Beogradskom univerzitetu, nakon kojeg su studenti krenuli u protestnu šetnju Knez Mihailovom ulicom. Policija je uhapsila 13 i ranila šest studenata.
1943 – Sovjetska armija je u Drugom svetskom ratu oslobodila Kijev nakon dvogodišnje nemačke okupacije.
1950 – U Beogradu je osnovan Muzej primenjene umetnosti Srbije.
1964 – U saobraćajnoj nesreći je poginuo Slobodan Penezić Krcun, predsednik vlade Srbije i visoki funkcioner Komunističke partije. Posle Drugog svetskog rata bio je načelnik OZNE za Srbiju, a potom ministar unutrašnjih poslova Srbije.
1975 – Na inicijativu kralja Hasana (Hassan) počeo je „Zeleni marš“ u kojem je 350.000 Marokanaca sa zastavicama i Kuranom u rukama prešlo u Zapadnu Saharu, tražeći dekolonizaciju te oblasti. Narednih dana u Madridu je potpisan sporazum kojim je Spanija predala Zapadnu Saharu Maroku i Mauritaniji.
1996 – Bivša jugoslovenska republika Hrvatska postala je 40. član Saveta Evrope.
1999 – Australijanci su na referendumu sa 55 prema 45 odsto glasova odbacili predlog da britanski monarh kao šef države bude zamenjen republikanskim ustrojstvom države.
2001 – Medijski magnat, republikanac Majkl Blumberg (Mićael Bloomberg) izabran je za novog gradonačelnika Njujorka.
2005 – Monsinjor Kiro Stojanov postavljen je u Skoplju u katedrali Presvetog srca Isusovog za skopskog biskupa i apostolskog egzarha u Makedoniji. On je prvi Makedonac koji je posle 104. Godine preuzeo rukovođenje katoličkom crkvom u zemlji.
2012 – Umro je poglavar Bugarske pravoslavne crkve patrijarh Maksim, koji je na čelu te crkve bio više od 40 godina.