Na današnji dan – 30. januar

Na današnji dan – 30. januar

1648 – Potpisivanjem ugovora u Minsteru okočan je osmogodišnji rat Španije i Ujedinjenih Provincija Nizozemske (Holandija). Španija je oktobra te godine prinuđena da prizna nezavisnost Holandije što je omogućilo ubrzani ekonomski i kulturni procvat nove države.
1649 – U Londonu je zbog izdaje pogubljen engleski kralj ČarlsI (Charles) pošto su poražene njegove snage u građanskom ratu s republikanskim snagama Olivera Kromvela (Cromwell). Njegovo pogubljenje izazvalo je ogorčenje i gnev evropskih dvorova, a u Holandiji i Španiji su pobijeni diplomatski predstavnici Kromvelove države. Monarhija je u Engleskoj obnovljena 1660.
1835 – Predsednik SAD Endrju Džekson (Andrew Jackson) preživeo je atentat. To je bio prvi atentat izvršen na šefa države u američkoj istoriji.
1882 – Rođen je Frenklin Delano Ruzvelt (Franklin, Roosevelt) koji je od 1932. do smrti 1945. četiri puta biran za predsednika SAD što je jedinstven slučaj u američkoj istoriji. Politikom „Nju dila“ uspeo je da izvuče SAD iz velike ekonomske krize, uspostavio je diplomatske odnose sa ŠSR (1935), a u Drugom svetskom ratu bio je jedna od najznačajnijih ličnosti antihitlerovske koalicije.
1933 – Predsednik Nemačke feldmaršal Paul fon Hindenburg je proglasio Adolfa Hitlera za kancelara. Istog dana 1937. Hitler je izjavio u Rajhstagu da Nemačka povlači potpis sa Versajskog mirovnog ugovora.
1937 – Trinaest visokih funkcionera Komunističke partije SSSR osuđeno je na smrt zbog navodnog učešća u zaveri Lava Trockog protiv vrha države.
1937 – Rođen je ruski velemajstor Boris Vasiljevič Spaski, svetski šahovski prvak od 1969. Titulu je izgubio u meču s američkim velemajstorom Robertom – Bobijem Fišerom (Fisćer) koji ga je 1972. u Rejkjaviku pobedio sa 12,5:8,5.
1943 – Britansko ratno vazduhoplovstvo je u Drugom svetskom ratu otpočelo prvo danonoćno bombardovanje Berlina.
1948 – Mahatma Gandi (Gandhi), vođa pokreta za nezavisnost Indije, ubijen je pola godine posle sticanja nezavisnosti Indije. U Nju Delhiju ga je ubio Naturam Godse (Nathuram), fanatik iz sekte „Hindu Mahasabha“ koja se protivila njegovoj politici pomirenja Hindusa I muslimana.
1948 – Umro je američki pilot i konstruktor aviona Orvil Rajt (Orville Wright), pionir avijacije, koji je 1903, s bratom Vilburom (Wilbur), u avionu koji su sami konstruisali, izveo prvi let u istoriji vazduhoplovstva.
1964 – U SSSR-u su prvi put u istoriji kosmonautike, uz pomoć sateliti jedne rakete lansirani i postavljeni u različite orbite – „Elektron 1“ i „Elektron 2“.
1967 – Papa Pavle VI se susreo s predsednikom Prezidijuma Vrhovnog sovjeta ŠSR Nikolajem Podgornim, prvim šefom sovjetske države koji je posetio Vatikan.
1968 – U Vijetnamskom ratu je počela jednomesečna ofanziva nazvana „Tet“ (Nova godina), pod komandom severnovijetnamskog generala Voa Ngujen Đapa (Nguyen Giap), tokom koje su severnovijetnamske trupe i južnovijetnamski gerilci napali Sajgon i više od sto drugih mesta u Južnom Vijetnamu.
1972 – Britanski vojnici su u Londonderiju, u Severnoj Irskoj, ubili 13 ljudi, učesnika zabranjenog marša za prava katolika. Taj sukob nazvan je „Bloody Sunday“ (Krvava nedelja).
1972 – Pakistan je napustio Komonvelt u znak protesta zbog odluke Velike Britanije, Australije i Novog Zelanda da priznaju Bangladeš (bivši Istočni Pakistan).
1992 – Argentina je otvorila dosijea nacista koji su posle Drugog svetskog rata pobegli u Južnu Ameriku.
1995 – U jednom od najtežih napada tokom trogodišnje pobune islamskih ekstremista u Alžiru, od eksplozije automobila-bombe poginulo je 20, a ranjeno 60 ljudi.
2000 – Cijanid koji se izlio iz rumunskog rudnika Baja Mare u pritoke reke Tise, Lapoš i Samoš, a potom u Dunav, izazvao je ekološku katastrofu ogromnih razmera. U rečni sliv ispušteno je 120 tona cijanida i 20.000 tona taloga s teškim metalima.
2000 – Povodom Dana holokausta, više stotina neonacista demonstriralo je u Berlinu i prošlo kroz Brandenburšku kapiju podsetivši na vreme kada su nacisti vladali Nemačkom.
2003 – U Skupštini SR Jugoslavije (SRJ) ratifikovan je Sporazum o dvojnom državljanstvu SRJ i Bosne i Hercegovine (BiH).
2005 – U Iraku su održani prvi višepartijski izbori za 50 godina, i prvi posle svrgavanja Sadama Huseina.
2011 – Umro je britanski kompozitor Džon Bari (John Barry) dobitnik pet Oskara za filmsku muziku, pored ostalog u filmovima „Ples sa vukovima“ i „Moja Afrika“. Komponovao je muziku i za 11 filmova o Džejmsu (James) Bondu. Tokom karijere dobio je četiri Gremija i jedan Zlatni globus.