Na današnji dan – 23. mart

Na današnji dan – 23. mart

809 – Umro je bagdadski kalif Harun al-Rašid (Harun Pravedni). Tokom vladavine od 786. do 809. uspešno je ratovao protiv Vizantije i Hazara, razmenjivao je poslanice i darove s Karlom Velikim i održavao diplomatske odnose s Kinom. Njegov lik idealiziovan je u arapskoj narodnoj poeziji i „Pričama iz hiljadu i jedne noći“.
1391 – Umro je Tvrtko I Kotromanić, bosanski ban od 1353, a od 1377. kralj. Taj najmoćniji bosanski vladar krunisan je u manastiru Mileševi, kao kralj Srbije i Bosne, čemu je 1382. Dodao titulu kralja Dalmacije, Hrvatske i Primorja. Njegovom smrću okončani su širenje i uspon bosanske države.
1765 – Britanski parlament doneo je Zakon o taksama, namećući dažbine i američkim kolonijama.
1801 – U zaveri dvorskih oficira ubijen je ruski car Pavle I Petrovič Romanov. Nasledio ga je sin Aleksandar I.
1842 – Umro je francuski pisac Anri Bejl Stendal (Henri Beyle Stendhal), začetnik velike epohe francuskog realizma i jedan od tvoraca realističkog i psihološkog romana („Crveno i crno“, „Parmski kartuzijanski manastir“, „Lisjen Leven“).
1861 – Ujedinjena Italija formirala je prvu vladu, a prvi premijer postao je grof Kamilo Benso di Kavur (Camillo, Cavour), istaknuti borac za ujedinjenje Italije.
1863 – Rođen je geolog Svetolik Radovanović, clan Srpske kraljevske akademije, profesor Univerziteta u Beogradu, prvi ministar privrede u Srbiji. Reformisao je rudarsko i šumarsko zakonodavstvo, a 1892. je s geologom Jovanom Žujovićem osnovao Srpsko geološko društvo.
1903 – U demonstracijama 5.000 studenata, đaka i radnika protiv apsolutističkog režima kralja Srbije Aleksandra Obrenovića, koje su organizovali studenti-socijalisti Dimitrije Tucović i Triša Keclerović, u Beogradu je u sukobu s policijom poginulo pet, a ranjeno šest ljudi. Uhapšeno je više od 120 demonstranata, protiv 27 je podignuta optužnica, a Tucović i Keclerović su emigrirali.
1910 – Rođen je filmski režiser Akira Kurosava koji je proslavio japansku kinematografiju. Jedini je režiser dobitnik dva Oskara za najbolji inostrani film („Rašomon“, „Sedam samuraja“, „Krvavi presto“, „Kagemuša“).
1912 – Rođen je inženjer Verner fon Braun (Wernhervon), konstruktor raketnih projektila „Fau-1“ i „Fau-2“, kojima je Nemačka u Drugom svetskom ratu bombardovana Velika Britanija. Posle rata je emigrirao u SAD i rukovodio proizvodnjom raketnih projektila „Redstoun“ i „Jupiter C“, kojim je 1958. lansiran prvi američki veštački satelit „Eksplorer-1“.
1918 – Gigantski nemački top „Velika Berta“ je u Prvom svetskom ratu bombardovao Pariz s više od sto kilometara razdaljine.
1919 – Benito Musolini (Mušolini) osnovao je u Milanu Fašističku partiju Italije (Fasci di Combattimento).
1945 – Počela je Bitka na Rajni u Drugom svetskom ratu, između saveznika i Nemačke, završena aprila pobedom savezničkih snaga.
1950 – Stupila je na snaga Konvencija o osnivanju Svetske meteorološke organizacije, te se taj dan obeležava kao Svetski meteorološki dan.
1953 – Umro je vajar Đorđe Jovanović, član Srpske akademije nauka i umetnosti, profesor i direktor Umetničke škole u Beogradu, tvorac bista državnika, vojskovođa, naučnika, umetnika, i više drugih javnih spomenika.
1956 – Pakistan je, po novom ustavu, postao Islamska Republika.
1966 – Kenterberijski nadbiskup sastao se u Rimu s papom. To je bio prvi susret dva crkvena poglavara od osnivanja Anglikanske crkve pre 400 godina.
1983 – Umro je dr Barni Klark (Barney Clark), prvi čovek kome je ugrađeno veštačko srce. Klark je s veštačkim srcem živeo 112 dana.
1994 – Predsednički kandidat vladajuće Revolucionarne institucionalne partije Meksika, Luis Donaldo Kolosio (Colosio) ubijen je na predizbornom mitingu u Tihuani.
1999 – Predsednik SR Jugoslavije Slobodan Milošević odbio je, nakon višednevnih pregovora s međunarodnim posrednicima, uključujući i specijalnog izaslanika SAD Ričarda Holbruka (Richard Holbbrooke), mirovni plan i razmeštanje stranih trupa na Kosovu. Generalni sekretar NATO je potom aktivirao naredbu o otpočinjanju vazdušnih udara na SR Jugoslaviju, koji su počeli narednog dana.
2001 – Nakon 15-godišnje misije u svemiru, ruska svemirska stanica „Mir“ koja je svojevremeno Rusiji donela status „svemirske sile“, završila je radni vek i pala u Tihi okean.
2003 – Na referendumu se više od 92 odsto građana Slovenije izjasnilo za stupanje u Evropsku uniju.
2006 – Južnoafrikanac Majk (Mike) Horn i Norvežanin Borg (Borge) Ousland prvi su skijama prešli preko zamrznutog Arktičkog okeana, čime su okončali ekspediciju od 1.000 km – od severnog Sibira do Severnog pola.
2010 – Predsednik SAD Barak Obama (Barack) potpisao je istorijski zakon o zdravstvenoj zaštiti koja se proširuje na desetine miliona Amerikanaca i sprečavaju se zloupotrebe osiguravajućih kompanija.
2011 – Umrla je američka glumica i jedna od najvećih holivudskih zvezda Elizabet Tejlor (Elizabeth Taylor). Dobitnica je dva Oskara za uloge u filmovima „Ko se boji Virdžinije Vulf“ i „Butterfiled 8“, a zapažene uloge ostvarila je i u filmovima „Mačka na usijanom limenom krovu“, „Kleopatra“, „Div“, „Lesi se vraća kući“.