Na današnji dan – 24. maj

Na današnji dan – 24. maj

1543 – Umro je poljski astronom Nikola Kopernik, tvorac heliocentričnog sistema i osnivač moderne astronomije, autor dela „Kruženje nebeskih tela“. Svojim naučnim delom, koje predstavlja jednu od najvećih prekretnica u istoriji nauke, stvorio je osnov za velika otkrića Johanesa Keplera (Johannes) i Isaka Njutna (Isaac Newton.
1544 – Rođen je engleski lekar i fizičar Vilijam Gilbert (William), istraživač magnetizma i elektriciteta. Dokazao je da je Zemlja veliki loptasti magnet i da se igla na kompasu ne upravlja prema nebu, kako se do tada verovalo, nego prema magnetnim polovima planete.
1686 – Rođen je nemački fizičar Gabrijel Danijel Farenhajt (Gabriel Daniel Fahrenheit), koji je 1726. izradio prvi termometar sa živom i napravio skalu za merenje temperature od 180 stepeni, nazvanu njegovim imenom.
1743 – Rođen je francuski lekar i novinar Žan Pol Mara (Jean Paul Marat), jedan od glavnih vođa Francuske revolucije, predvodnik montanjara i jedan od organizatora ustanka u maju 1793. kojim je bila zbačena vladavina žirondinaca. U julu iste godine ubila ga je Šarlot Kordej (Charlotte Corday), koja je četiri dana kasnije giljotinirana.
1819 – Rođena je britanska princeza Aleksandrina Viktorija (Alexandrina Victoria), kraljica Viktorija I od 1837. do 1901. Tokom njene duge vladavine Britanija je doživela privredni i kulturni uspon i postala je kolonijalna sila.
1822 – Trupe pod komandom Antonija Hosea de Sukrea (Antonio Jose, Sucre) su potukle Špance u bici kod Pićinće, a Ekvador je postigao nezavisnost od Španije.
1844 – Pronalazač telegrafa Semjuel Morze (Samuel Morse) poslao je prvu telegrafsku poruku na udaljenost od 65 kilometara (iz Vašingtona u Baltimor) koja je glasila: „Šta je to Bog uradio?“
1883 – Otvoren je Bruklinski most koji je povezao Menhetn sa Bruklinom u Njujorku.
1899 – Rođen je srpski arhitekta Branislav Kojić, professor Beogradskog univerziteta, član Srpske akademije nauka i umetnosti, projektant Umetničkog paviljona na Kalemegdanu.
1926 – Otvorena je Univerzitetska biblioteka u Beogradu. Prvazgrada u Srbiji napravljena namenski za biblioteku, izgrađena je uz pomoć Karnegijeve zadužbine. Naziv Univerzitetska biblioteka „Svetozar Marković“ dobila je 1946.
1941 – Nemački ratni brod „Bizmark“ potopio je u Drugom svetskom ratu britansku krstaricu „Hud“. Od 1.422 mornara samo trojica su preživeli.
1941 – Rođen je američki pevač i kompozitor Robert Cimerman (Zimmerman), poznat kao Bob Dilan (Dylan), jedan od najpopularnijih muzičara 20. veka.
1964 – U tuči na fudbalskoj utakmici u prestonici Perua, Limi, izazvanoj odlukom sudije da poništi gol domaće ekipe, poginulo je više od 300 ljudi.
1968 – Tokom studentskih demonstracija u Francuskoj predsednik De Gol (Gaulle) predložio je referendum; pobunjeni studenti zapalili su Parisku berzu.
1974 – Umro je popularni američki džez pijanista, kompozitor I šef orkestra Edvard Kenedi Đuk Elington (Edward Kennedy Duke Ellington). Svetsku slavu stekao je posle Drugog svetskog rata nastupajući sa svojim orkestrom širom sveta.
1981 – Predsednik Ekvadora Haime Roldos Agilera (Jaime, Aguilera) i još sedam ljudi poginulo je kada je u avionu eksplodirala podmetnuta bomba.
1982 – U iransko-iračkom ratu, iranske trupe povratile su Koramšar koji su Iračani držali 20 meseci.
1992 – Kandidat konzervativaca Tomas Klestl (Thomas Klestil) izabran je za predsednika Austrije namesto Kurta Valdhajma (Waldheim).
1992 – Kosovski Albanci održali su prve paralelne opšte izbore. Vlasti u Srbiji su te izbore proglasile nelegalnim, ali ih nisu ometale.
1993 – Eritreja je stekla nezavisnost od Etiopije posle 30 godina građanskog rata.
1993 – Na Tibetu su izbile žestoke demonstracije protiv kineskih vlasti.
1994 – U jurnjavi muslimanskih hodočasnika u Meki u Saudijskoj Arabiji poginulo je 270 ljudi.
1995 – Umro je engleski državnik i publicista Džejms Harold Vilson (James, Wilson), vođa Laburističke stranke, premijer Velike Britanije (1964-1970, 1974-76).
2000 – Izrael je, posle 22 godine povukao svoje trupe iz okupacione zone od 15 kilometara u graničnom području sa Libanom. Mirovne trupe UN ušle su u to područje 28. jula.
2000 – Hrvatska je postala 26. članica programa NATO „Partnerstvo za mir“.
2001 – Dvadeset troje ljudi je poginulo i više od 300 povređeno kada se urušila svadbena sala u Jerusalimu. To je najveća civilna tragedija u Izraelu u protekle 53 godine.
2002 – Predsednici Amerike i Rusije, Džordž Buš (George W.Bush) i Vladimir Putin, potpisali su ugovor o smanjenju svog nuklearnog oružja za dve trećine u narednih deset godina.
2004 – Đaci iz Kragujevca, gimnazijalci, doputovali su u Sarajevo (BiH) u prvu ekskurziju posle 14 godina.