Na današnji dan – 28. oktobar

Na današnji dan – 28. oktobar

1492 – Italijanski moreplovac i istgraživač Kristofer Kolumbo (Cristoforo Colombo) je na prvom putovanju preko Atlantika za račun Španije, otkrio osrtvo – sadašnju Kubu, i proglasio je njenim posedom.
1628 – Kraljevske francuske trupe pod kardinalom Rišeljeom (Rićelieu) zauzele su, nakon višemesečne opsade, uporište hugenota (protestanata) La Rošel.
1636 – U Kembridžu, u američkoj državi Masačusets, osnovan je Koledž Harvard, najstarija obrazovna ustanova u SAD.
1704 – Umro je engleski filozof Džon Lok (John Locke), jedan od utemeljivača empirizma i liberalističke filozofije. Snažno je uticao na kasnije filozofe empiričare i teoretičare liberalnog društva i građanske države („Ogled o ljudskom razumu“, „Pisma o toleranciji“, „Dve rasprave o vladi“, „Vaspitanje“.
1746 – U zemljotresu u Peruu, u kojem su razoreni gradovi Lima i Kaljao, poginulo je najmanje 18.000 ljudi.
1836 – Proglašena je federacija Perua i Bolivije.
1884 – Rođen je kompozitor, muzikolog, pedagog i kritičar Miloje Milojević, profesor Muzičke akademije u Beogradu, jedan od začetnika muzikologije u Srbiji. Osnovao je beogradski orkestar „Collegium musicum“ („Četiri komada za klavir“, „Melodije i ritmovi sa Balkana“, „Pred veličanstvom prirode“).
1886 – Na ostrvu Bidl u njujorškoj luci predsednik SAD Grover Klivlend (Cleveland) otkrio je Statuu slobode, poklon Francuske, koju je izradio Frederik Ogist Bartoldi (Frederic Auguste Bartholdi).
1891 – U Japanu je u zemljotresu na najvećem ostrvu Nipon poginulo najmanje 10.000 ljudi, a 300.000 ostalo je bez domova.
1914 – Rođen je američki mikrobiolog Džonas Edvard Salk (Jonas Edward), koji je 1953. pronašao vakcinu protiv dečije paralize.
1918 – Posle raspada Austro-Ugarske u Prvom svetskom ratu, u Pragu je preuzeo vlast Nacionalni komitet. Republika Čehoslovačka sa predsednikom Tomašem Garigom Masarikom (Tomas Garrigue Masaryk) proglašena je novembra 1918.
1919 – U SAD je stupio na snagu zakon kojim je zabranjena prodaja pića (prohibicija) sa više od pola procenta alkohola.
1922 – Oko 40.000 fašista „crno-košuljaša“ Benita Musolinija (Mussolini) krenulo je iz Napulja u Marš na Rim. Dva dana kasnije kralj Vitorio Emanuele (Vittorio) poverio je Musoliniju mandat za sastav vlade. Fašistički režim trajao je do jula 1943.
1923 – Umro je političar i publicista Stojan Protić, jedan od tvoraca Radikalne stranke, prvi premijer Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, od 20. decembra 1920. Bio je urednik listova „Samouprava“ (1881-83) i „Ođek“ od 1884.
1932 – Rođen je političar Spiros Kiprijanu (Spyros Kyprianou), prvi šef diplomatije posle sticanja nezavisnosti Kipra 1960. Šef države je postao 1977, posle smrti predsednika arhiepiskopa Makariosa III.
1940 – Italijanske trupe napale su Grčku iz Albanije, pošto je Atina odbacila ultimatum kojim je Italija tražila vojna uporišta na njenoj teritoriji. Grčka je u kratkom ratu pobedila i odbacila italijanske trupe duboko u Albaniju, postigavši što je bila prva pobeda nad silama naci-fašističke „Osovine“ u Drugom svetskom ratu. Ipak, Grčka je okupirana aprila 1941. naletom snaga nacističke Nemačke.
1962 – Tajnim pregovorima je okončana američko-sovjetska „Kubanska raketna kriza“ takos što je sovjetski lider Nikita Hruščov saopštio je da je naredio povlačenje balističkih raketa poslatih na Kubu, a predsednik SAD Džon Ficdžerald Kenedi (John Fitzgerald Kennedy) da će obustaviti blokadu te karipske zemlje.
1974 – Šefovi arapskih država, uključujući i jordanskog kralja Huseina (Hušein) deklarcijom su zatražili stvaranje nezavisne palestinske države.
1982 – Na opštim izborima u Španiji ubedljivu pobedu odnela je Socijalistička radnička partija Felipea Gonzalesa (Gonzalez).
1995 – U požaru u metrou glavnog grada Azerbejžana, Bakuu, poginulo je najmanje 289, a ranjeno 270 ljudi.
2000 – Na Kosovu su, u organizaciji administracije UN održani lokalni izbori, na kojima je ubedljivo pobedio Demokratski savez Kosova Ibrahima Rugove. Kosovski Srbi su bojkotovali izbore, a vlasti SR Jugoslavije ih nisu priznale.
2001 – Američki predsednik Džordž Buš je formirao Grupu za praćenje inostranih terorista, kojom je rukovodio javni tužilac Džon Eškroft sa zadatkom da nalazi i deportuje strance koji ilegalno borave u SAD.
2002 – Visoki diplomata SAD Lorens Foli (Lawrence Foley), ubijen je u Amanu (Jordan). Foli je u Ambasadi SAD u Amanu vodio odeljenje američke Agenciju za međunarodnu pomoć i saradnju (USAID). On je prvi zapadni diplomata ikada ubijen u toj zemlji.
2005 – Umro je pozorišni i filmski velikan, glumac Ljuba Tadić. Bio je stalni član Beogradskog dramskog pozorišta, Narodnog pozorišta, Ateljea 212 i Jugoslovenskog dramskog pozorišta. Glumio je i u više od 60 filmova i u mnogim radio i televizijskim dramama.
2008 – Na izborima u Maldivima predsednik Maumun Abdula Gejum izgubio je vlast posle 30 godina. On je priznao pobedu opozicionog kandidata Mohameda Našida koji je tokom njegove vladavine više puta zatvaran zbog promovisanja demokratije na tom malom arhipelagu u Indijskom okeanu.
2011 – Umro je književnik i filozof Radomir Konstantinović, najpoznatiji po filozofsko-esejističkom delu „Filozofija palanke“.