Šezdeset godina Teslinog muzeja

Šezdeset godina Teslinog muzeja

 

Sutra se navršava šest decenija od osnivanja Muzeja Nikole Tesle u Beogradu.

U ustanovi smeštenoj u vili u Krunskoj ulici 51, nalazi se najveća svetska zbirka dokumenata o naučnikovom životu i radu, kao i urna sa Teslinim pepelom.

Arhivska građa iz Tesline zaostavštine je, odlukom generalnog direkora UNESKO Koićira Macure, od oktobra 2003. godine upisana u registar te svetske organizacije, „Pamćenje sveta“.

Muzejska građa, originalna i lična zaostavština Nikole Tesle (1856-1943) stigla je u Beograd 1951. godine, prema odluci američkih sudskih vlasti pošto je za jedinog Teslinog naslednika proglašen njegov sestrić Sava Kosanović (1894-1956), koji je i odlučio o preseljenju zaostavštine u Beograd.

Kosanović je neposredno pre Tesline smrti napustio mesto ministra u emigrantskoj jugoslovenskoj vladi u izbeglištvu, pred kraj Drugog svetskog rata je bio ministar informacija u vladi Josipa Broza i kasnije amabasador u SAD i Meksiku i član Saveznog izvršnog veća.

Muzej Nikole Tesle ima više od 160.000 originalnih dokumenata, preko 2.000 knjiga i časopisa i više od 1.200 istorijsko-tehničkih eksponata.

Kruna obeležavanja šest decenija muzeja biće na Božić, 7. januara iduće godine, kada će se otvoriti postavke koja će u isto vreme svedočiti i o 70 godina od Tesline smrti.

Na Teslin rođendan, 10. jula u Muzeju je otvorena izložbe – „Diplome Nikole Tesle“. Muzej 60-godišnji jubilej, pored ostalog, obeležava i gostovanjima u zemlji i inostranstvu od početka godine, najpre u Kraljevskoj akademiji nauka u Madridu gde je prvi put predstavljeno Teslino delo na španskom jeziku.

Gostovao je u Zrenjaninu sa kompleksnom postavkom „Tesla iz drugog ugla“, u Kraljevu, gde su predstavljene izložbe „Teslin čudesni svet elektriciteta“, „Tesla u Beogradu 1892. godine“ i „Plavi portret Nikole Tesle“, Paraćinu…

U Noći muzeja, 19. maja, u Muzeju Nikole Tesle prvi put je priređena jedinstvena postavka originalnih predmeta iz Tesline sobe 3327 u hotelu „Njujorker“, u kojoj je čuveni naučnik i pronalazač proveo poslednjih deset godina života.

Tesla je rođen 10. jula 1856. u Smiljanu, u Lici, tada Vojna granica u sklopu Austrije, danas Republika Hrvatska.

Rođen je u porodici Milutina Tesle, svešenika Srpske crkve (tada Karlovačka mitropolija). Njegova majka Đuka potiče iz stare ličke svešteničke porodice Mandić.

Tesla je započeo školovanje u rodnom Smiljanu, nastavio u Gospiću i Karlovcu, studirao je u Gracu i Pragu, ali studije nikada nije priveo kraju.

Pre 1884. godine, kada je otišao u SAD, radio je u Mariboru, Pešti, Strazburu i Parizu.

U Njujorku je 1885. osnovao vlastitu kompaniju „Tesla“ kada je i započeo izradu prvih modela predviđenih za korišćenje naizmenične struje – inovacija koja je preobrazila svet. U Evropu je iz SAD-a Tesla odlazio u dva navrata, 1889. i 1892. godine i oba puta boravio u rodnoj Lici.

Krajem proleća 1892, na poziv delegacije opštine grada Beograda i Inženjerskog udruženja, doputovao je u glavni grad tadašnje Kraljevine Srbije.

Sredinom godine od tog događaja se navršilo 120 godina, a Beograd i posebno muzej, prigodno su podstili da je u glavnom gradu Srbije proveo ukupno 31 sat, od 1. do 3. juna i da je tokom posete odlikovan Ordenom Svetog Save drugog stepena.

Genijalni inovator i potpuni usamljenik je umro u jeku Drugog svetskog rata u Njujorku, 7. januara 1943, u 86. godini, od posledica srčanog tromba.

Posmrtni ostaci preneti su na groblje Kempbel, opelo je služio starešina hrama Svetog Save u njujorškoj parohiji.

Nekoliko meseci kasnije, na zahtev Kosanovića, Teslini posmrtni ostaci su kremirani.

Urnu sa pepelom je u Beograd sredinom 1957. prenela Šarlota Mjuzar, nekadašnja sekretarica jugoslovenskog diplomatskog predstavništva i Teslinog sestrića.

Pre šest godina, povodom obeležavanja 150-godišnjice Teslinog rođenja nekoliko institucija i udruženja građana predlagali se da se naučnikovi posmrtni ostaci sahrane na Svetosavskom platou, a krajem prošle godine inicijativu je obnovilo Društvo „Sveti Sava“.