Kosta Gavras i Goran Marković dobitnici nagrade „Aleksandar Lifka“

Kosta Gavras i Goran Marković dobitnici nagrade „Aleksandar Lifka“

 

 

Prestižnu nagradu „Aleksandar Lifka“, koju Festival evropskog filma Palić dodeljuje za izuzetan doprinos evropskoj kinematografiji, ove godine će dobiti francuski reditelj Konstantin Kosta Gavras i srpski reditelj Goran Marković.

 

Francuski reditelj, scenarista i producent grčkog porekla Konstantin Kosta Gavras (Constantin Costa Gavras) rođen je 13. februara 1933. godine u Grčkoj. Iz domovine odlazi 1951. godine u Francusku da studira pravo, ali se par godina kasnije opredeljuje za Institut za visoke filmske studije. Radio je kao asistent francuskim rediteljima Žanu Žionou (Jean Giono) i Reneu Kleru (René Clair), da bi 1965. godine režirao svoj prvi film Ubistva u spavaćim kolima (Compartiment Tueurs) sa Simon Sinjora (Simone Signoret), Mišelom Pikolijem (Michel Piccoli) i Ivom Montanom (Yves Montand) u glavnim ulogama.

Filmografiju Koste Gavrasa karakteriše izražena politička poruka koju ovaj reditelj uspeva da prenese unutar popularnog, žanrovskog filma, najpre trilera i špijunskog filma. Jedan od najpoznatijih Gavrasovih filmova sa izrazitim političkim stavom je Z (1969), koji je nagrađen „Oskarom“ za najbolji film van engleskog govornog područja. U većini filmova ovog reditelja na meti kritike su autoritarni i militantni politički sistemi. Između ostalog, konzervativizam u grčkoj vojsci (Z), autoritarna vlast u Latinskoj Americi u jeku hladnog rata (Opsadno stanje (État de siège), 1972), Nestao (Missing, 1982), konzervativna usmerenja u katoličkoj crkvi tokom 40-ih godina prošlog veka (Amen, 2003).

Dobitnik je brojnih nagrada, među kojima su i „Oskar“ za najbolji adaptirani scenario, zajedno sa Donaldom Stjuartom (Donald Stewart), za ostvarenje Nestao, „Zlatna palma“ na Filmskom festivalu u Kanu za film Nestao, kao i „Zlatni medved“ na Filmskom festivalu u Berlinu za film Muzička kutija (Music Box, 1989).

Gavras je bio član žirija na Filmskom festivalu u Kanu 1976. godine, a 2008. godine je predsedavao žirijem Filmskog festivala u Berlinu.

Kosta Gavras je od 2007. godine direktor najvećeg filmskog arhiva na svetu – Francuske kinoteke, a na ovoj poziciji je bio i u periodu od 1982. do 1987. godine.

 

Srpski reditelj, scenarista i dramski pisac Goran Marković rođen je 24. avgusta 1946. godine u Beogradu, a filmsku režiju je studirao na FAMU u Pragu. Marković i još nekolicina njegovih kolega (Rajko Grlić, Lordan Zafranović, Srđan Karanović i Goran Paskaljević) predstavnici su tzv. Praške škole u domaćoj kinematografiji. U pitanju je specifičan odabir priča o malim ljudima kojima se pristupa sa humorom, blagonaklonom ironijom često sa ciljem da se satirično ukaže na društvene i političke probleme.

Pored velikog broja igranih filmova, Marković je režirao i više od 50 dokumentaraca i napisao više pozorišnih drama. Većina Markovićevih filmova poput Specijalnog vaspitanja (1977), Nacionalne klase (1979), Majstori, majstori! (1980) ili Tito i ja (1992) stekli su kultni status, a njihovi junaci, replike ili muzika prihvaćeni su u okvirima popularne kulture i citirani u drugim umetničkim delima.

Dobitnik je više od 30 domaćih i stranih nagrada, kako za rad na filmu, tako i za pozorišno stvaralaštvo. Najznačajnije nagrade su dve „Zlatne arene“ u Puli – za filmove Već viđeno (1987) i Sabirni centar (1989), „Srebrna školjka“ za najbolju režiju na Filmskom festivalu u San Sebastijanu za film Tito i ja i „Sterijina nagrada“ za najbolji savremeni tekst za Turneju (2008), kao i nagrada „Vitez poziva“ za 2009. godinu.

Marković predaje režiju na Fakultetu dramskih umetnosti u Beogradu i član je Evropske akademije za filmsku umetnost u Briselu.

 

Da podsetimo, nagrada Festivala evropskog filma Palić nosi ime po Aleksandru Lifki, jednoj od najznačajnijih evropskih figura zaslužnih za promociju “pokretnih slika” u prvoj polovini prošlog veka. Među dosadašnjim dobitnicima nagrade su Lučijan Pintilije (Lucian Pintilie), Jirži Mencel (Jiri Menzel), Margareta Fon Trota (Margarethe von Trotta), Kšištof Zanusi (Krzysztof Zanussi), Dušan Makavejev, Eva Ras, Milena Dravić, Ljubiša Samardžić, Velimir Bata Živojinović, Ištvan Sabo (Istvan Szabo), Mikloš Jančo (Miklos Jancso), Peter Bačo (Peter Bacso), Ken Louč (Ken Loach), Goran Paskaljević…

Prošle godine je ova prestižna nagrada dodeljena poznatom britanskom reditelju Kenu Raselu (Ken Russell) i srpskom glumcu Mikiju Manojloviću.

Ovogodišnjim dobitnicima, nagrada će biti uručena tokom Festivala, na kom će Kosta Gavras i Goran Marković biti gosti.

 

Sedamnaesto izdanje Festivala evropskog filma Palić biće održano od 17. do 23. jula na više lokacija u prelepom prirodnom okruženju kraj jezera Palić, kao i u Subotici.

 

Festivalski program sačinjava devet filmskih selekcija: Takmičarski program, Paralele i sudari, Mladi duh Evrope, Novi belgijski film, Novi mađarski film, Eco Dox, Dečji program, Omaž program za dobitnike nagrade „Aleksandar Lifka“ i ERSTE Underground Spirit.

Najboljim filmovima u okviru glavnog Takmičarskog programa biće dodeljene nagrade – „Zlatni toranj“ za najbolji film, „Palićki toranj“ za najbolju režiju i „Specijalna nagrada žirija“. Međunarodni žiri kritike dodeliće „Tollerance Award“ za najbolji film iz programa Paralele i sudari, a selekcija Mladi duh Evrope nagrađuje evropskog filmskog stvaraoca nagradom „ERSTE Underground Spirit“.